شما اینجا هستید |
شهریور ۲۲, ۱۴۰۰ تاریخ انتشار
صلواتنویسنده
9524کد مطلب
43تعداد نمایش
بدون دیدگاهتعداد نظرات
چاپ صفحه پرینت
آشنائی اجمالی با نهج البلاغه(برادر قرآن)
نهج البلاغه اين اثر جاودانه، بر گرفته از بيانات و نوشته های گهربار اميرالمؤمنين حضرت على (عليه السلام) آن بزرگ مرد تاريخ است كه هيچگاه غبار زمان پرده كهنگى و فراموشى بر سيماى پرفروغ او نيفكنده، و از جلوه و شكوه او نكاسته، و تقوا و عدالت و جهاد و ديگر صفات برجسته او را از ياد نبرده، و در برابر بزرگی دانش و حكمت او سر تعظيم فرود آورده، و از مرز تعصب و فرقهگرايى در گذشته، تا بدانجا كه دوست و دشمن سخن به ستايش او گشوده و به تاليف كتب و سرايش اشعار پرداخته و با زبان انديشه و سوز و دل نمىازيم فضيلت او را بيان كرده اند
اين مجموعه نفيس و زيبا به نام«نهجالبلاغه» كه اكنون در دست ماست و روزگار از كهنه كردن آن ناتوان است و گذشت زمان و ظهور افكار و انديشههاي نوتر و روشنتر مرتبا بر ارزش آن افزوده است، منتخبي از«خطابهها» و «دعاها» و «وصايا» و«نامهها» و«جملههاي كوتاه» مولاي متقيان علي ـ عليه السّلام ـ است
نهج البلاغه كه از متون اوليه فرهنگ اسلامى است توسط اديب علامه مرحوم سيد رضى رضوان الله عليه در سال ۴۰۰ هجرى از ميان صدها كتاب و منبع گردآورى و تنظيم گرديده است . آنچه ترديد ناپذير است اين است كه علي ـ عليه السّلام ـ چون مرد سخن بوده است، خطابههاي فراوان انشاء كرده، و همچنين به تناسب هاي مختلف جملههاي حكيمانه كوتاه فراوان از او شنيده شده است، همچنان كه نامههاي فراوان مخصوصا در زمان خلافت نوشته است، و مردم مسلمان علاقه و عنايت خاصي به حفظ و ضبط آنها داشتهاند.
نامى كه شريف رضى براى اين كتاب برگزيده «نهج البلاغه» يعنى «راه و روش بلاغت» است زيرا اين كتاب درهاى بلاغت را به روى خواننده مى گشايد و طالبان بلاغت را بدان نزديك مى سازد و نياز دانشمند و دانشجو را برمى آورد، و گمشده و خواسته بليغ و زاهد است و از آن روز كه اين كتاب گام به عالم فرهنگ و ادب نهاد و توسط شريف رضى به بار نشست، در ميان دانشمندان و خطبا و اهل ادب جا باز كرد و بلند آوازه شد و شهره آفاق دانش گرديد و ستاره آن در شام و عراق و نجد و تهامه درخشيد، و هركجا كه رفتبا استقبال مردم مواجه گرديد و در مراكز علمى به درس و بحث از آن پرداختند زيرا علاوه بر معناى ارزنده و محتواى علمى و عميق همهجانبه و درهاى حكمت و دانش، داراى الفاظ و نگارشى بسيار بديع و زيبا و سبك و شيوهيى هماهنگ و عالى است كه در اوج نثر عربى قرار گرفته است .
۱- كلامي فوق كلام انسانها و پايين تر از كلام خدا و در حقيقت، كلماتي گهربار از امام معصوم حضرت مولي الموحدين امام علي(عليه السلام)
۲- جامعيت نهج البلاغه، به گونه اي كه همانند قرآن، به عنوان انواري از آن، به تمام مسائل دنيوي و اخروي پرداخته است.
۳٫ اوج فصاحت و بلاغت بي نظير
۴٫ در بردارنده رسالتي جاودانه و جهاني پس از قرآن، جهت هدايت بشريت
۵٫ جاذبه خاص نهج البلاغه براي همگان
۶٫ مصون از هرگونه ضعف، خطا وتحريف
۷٫ ارزش والاي پيام هاي نهج البلاغه
۸- عدالت خواهي و ظلم ستيزي منحصر به فرد
نهجالبلاغه از نظر محتوايي به مسائل مختلف اعتقادي، اقتصادي، سياسي، اخلاقي پرداخته است و در قالب خطبهها، نامهها و حكمتها به پرسشها و مسائل عرصههاي مذكور پاسخ داده است.
نهجالبلاغه اثري است كه بايد با آن زيست و تنفس كرد. روح را با آن همدم ساخت و با آن نبض و قلب را به تپش در آورد، تا معاني آن در عمق جان بنشيند و بتوان دنياهاي آن را وارد شد و سرزمينهايش را فتح كرد. هرچند رسيدن به قلهي رفيع معرفت علي(ع) حتي در حوزه نهجالبلاغه بر كسي ميسّر نيست و ضعف ما حكم ميكند كه نميتوان تمام دنياهاي زهد و تقوا و عبادت و عرفان و حكمت و فلسفه و پند و موعظه و ملاحم و مغيبات و سياست و مسؤوليتهاي اجتماعي، حماسه، شجاعت و ديگر زواياي نهج البلاغه را وارد شد و اين اقيانوس بيپايان را شناخت.
نهجالبلاغه از نظر محتوايي به مسائل مختلف اعتقادي، اقتصادي، سياسي، اخلاقي پرداخته است و در قالب خطبهها، نامهها و حكمتها به پرسشها و مسائل عرصههاي مذكور پاسخ داده است.
نهجالبلاغه در مسائل اعتقادي به آفرينش جهان و انسان و جانوران، هدفدار بودن خلقت انسان، معرفت حق تعالي وحدت حق تعالي، هدف فرستادن پيامبران، هدف بعثت پيامبر اكرم(ص) ، استمرار رسالت با قرآن و عترت و فرجام و رستاخيز،پرداخته است.
امام علي(ع) در نهجالبلاغه، به مسائل اقتصادي نيز پرداخته است و مسئوليّت انسان را نسبت به سرزمينها و چهارپايان و ارج نهادن به كار و تلاش انسان و بهرهمندي از حاصل دسترنج خويش و ضرورت آباداني سرزمينها و ذخيرهسازي ثروت و توصيههايي مربوط به بيتالمال و عدالت اجتماعي و فقر زدايي و رهنمودهاي اخلاقي به ثروتمندان و برنامههاي اقتصادي و وظايف فردي نيازمندان و وظايف دولت و جامعه را بيان كرده است.
مسائل عبادي و معنوي مانند سيماي عابدان شب زندهدار، انگيزههاي گوناگون در عبادت، حالات و مقامات عابدان و تأثير عبادت در زوال گناه نيز در نهجالبلاغه مورد توجه جدي قرار گرفته است |
بخش ديگري از فرمايشات امام علي(ع) به مسائل سياسي و حكومتي اختصاص دارد. امام(ع) در اين ساحت، به وظايف كارگزاران و استانداران، نويسندگان، ارتش و نيروها و سران نظامي، روشهاي دريافت ماليات و اصول كشورداري پرداخته است.
ساحت ديگر نهج البلاغه، مسائل اخلاقي و تربيتي است. كه امام(ع) بر مبناي جهانبيني توحيدي، آنرا استوار ساخته است. اخلاق فردي در نهجالبلاغه، دانش اندوزي توأم با عمل، بي اعتنايي به زخارف دنيوي، آزادگي و ظلم ستيزي، نظم و حسابرسي در امور را تبيين نموده است و اخلاق اجتماعي نيز به خوش خلقي و انسان دوستي، انصافورزي با مردم و مانند اينها اشاره كرده است .
مسائل عبادي و معنوي مانند سيماي عابدان شب زندهدار، انگيزههاي گوناگون در عبادت، حالات و مقامات عابدان و تأثير عبادت در زوال گناه نيز در نهجالبلاغه مورد توجه جدي قرار گرفته است رويكرد علي(ع) در سراسر سخنانش بر مبناي عدالت است؛ همانگونه كه فرمود: عدالت، زندگي است.
اما علي(ع) در برابر ستمكاران چونان تندري ميغرّد و براي مظلومان پناهي استوار و اميدبخش است. علي(ع) حريم مقدّس عدالت است و با انسانيتي والا و شمشير و قلم، حريم آن را پاس ميدارد. سرزمينهايي را كه ستم بر آنها غلبه يافته و مكانهايي كه كابوس فقر بر آنها چيره شده است، چه كسي ميتواند نجات دهد جز نهجالبلاغه كه برنامهي حاكميتي عادل است كه بنياد ستم را در هر مكان و زمان، از ريشه برميآورد.
يكي از مسايل دردناك كه نميتوان انكار نمود، مسئله مهجوريت نهج البلاغه در ميان امت اسلامي و حتي شيعيان آن حضرت است، گر چه تلاش هائی برای رفع مهجوریت شده ، اما همچنان اين واقعيت تلخ قابل انكار نيست كه نهجالبلاغه مهجور است |
يكي از مسايل دردناك كه نميتوان انكار نمود، مسئله مهجوريت نهج البلاغه در ميان امت اسلامي و حتي شيعيان آن حضرت است، گر چه تلاش هائی برای رفع مهجوریت شده ، اما همچنان اين واقعيت تلخ قابل انكار نيست كه نهجالبلاغه مهجور است
تنظیم کننده : محمد رضا حیدریان
منبع : سایت اندیشه قم ، حسن منتظری
برچسب ها : برادر قرآن,نهج البلاغه
دسته بندی :
بدون دیدگاه