مواد مخدر در لغت: کلمه مخدردر لغت به معنای تخدیر کننده و به وجود آورنده ضعف و سستی است واعتیاد به مواد مخدردرلغت به معنی عادت کردن به بی‌حس کننده و سست کننده اعضای بدن است. (لغت نامه دهخدا)

مواد مخدر دراصطلاح شرع مقدس اسلام: دراصطلاح به ماده‌ای اطلاق می‌شود که باعث کِسالت، سُستی، ازخود بیگانگی، بی‌تفاوتی و احساس لذت کاذب می‌شود وعقل را زایل نموده و قدرت ادراک، آگاهی و تفکر را از انسان می‌گیرد و او را از حالت عادی و طبیعی خارج کرده و به مرور باعث پیدایش حالت خطرناکی به نام اعتیاد دراو می‌شود.

درقرآن کریم مطلبی در رابطه با حرام بودن مصرف مواد مخدر بیان نگردیده است. این که چرا در قرآن حرام بودن تریاک مطرح نشده، این است که در آن زمان هرویین و تریاک و حشیش و غیره نبود و اگر چیزی به نام تریاق وجود داشت، به‌عنوان پادزهر دارویی بود.

اگر به این شکل امروزی وجود داشت، قطعاً اسلام آن را حرام می‌‌ کرد. طبیعی است ازانسان عاقل انتظار نمی رود که علیه سلامتی اش اقدام کند وبه بدنش آسیب وارد کند چه آسیب به شکلی باشد که بدن مجروح شودویا به شکلی باشد که منجربه مرگ شود.

درقانون اسلامی نیزمسلمانان ازآسیب رساندن به خود ودیگران منع شده اند ومی دانیم مصداق کامل و بارز آسیب رساندن انسان به خودش، اقدام به خودکشی است و آن بالاترین آسیب ها است.

لیکن مواردی که درقرآن با توجه به مطالب قید شده اشاره گردیده است که برای نمونه می توان به آیه های ذیل اشاره نمود:۱-) وَلاتُلْقُوا بِأَیْدیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَةِ (بقره/۱۹۵) خود را به دست خود به هلاکت نیفکنید. اعتیاد به مواد مخدر یکی از بزرگترین مصادیق هلاکت و نابودی است که درآیه
شریفه از آن نهی شده است.به تعبیر مرحوم علامه طباطبائی آیه شریفه اطلاق دارد و مقصود نهی از ارتکاب هرعملی است که موجب هلاکت و نابودی انسان شود. (علامه سید محمد حسین طباطبائی، تفسیرالمیزان)

۲ -(وَیحِلُّ لَهُمُ الطیِّبَتِ وَیحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَئث (الأعراف/۱۵۷) پاکیزه‌ها را برآنان حلال و پلیدها را برآنان حرام می‌دارد. شارع مقدس هر چیزی را که خبیث است و ضرر فاحش دارد حرام کرده است، و مواد مخدربا توجه به مضرات و آثار سوئی که بر فرد و جامعه و همه انسانیت از نظر روحی و جسمی دارند جزء خبیث ‌ترین اشیا هستند.

۳- قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَوَحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ مَا بَطَنَ وَ الإِثْمَ وَ الْبَغْیَ بِغَیْر الْحَقِّ (الأعراف/۳۳) بگو خداوند، تنها اعمال زشت را، چه آشکارباشد چه پنهان، حرام کرده است و)همچنین) گناه وستم به ناحق را. إثم دراین آیه شریفه نیزمعنای وسیعی دارد وشامل هرعمل زیان آوری که به انحطاط انسان بینجامد ومانع رسیدن او به ثواب و پاداش نیک شود، می‌گردد، زیرا شکی وجود ندارد که مواد مخدر إثم بوده و در نتیجه حرام است. (ناصرمکارم شیرازی، تفسیر نمونه)

۴- لاتَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إنَّ اللَّهَ کانَ بِکُمْ رَحیماً (آیه ۲۹ سوره نساء )ترجمه: خودکشی نکنید وهمدیگر را نکشید، وخود را به هلاکت گناه نیفکنید که همانا خداوند همواره به شما مهربان است.

مواد مخدر در روایات: باید توجه داشته باشیم که مواد مخدر در زمان ائمه‌ معصومین(ع) وجود نداشته تا مستقیماً درکلام آنان مورد نهی قرارگیرد. به همین دلیل فقهاء برای اثبات حرمت مواد مخدر به روایات حُرمتِ مُسکرات که آثارسوء و زیان بارآنها شبیه به آثار و پی‌آمدهای مواد مخدر است استناد می‌نمایند.

بعضی از این روایات عبارتند از:

۱/ خداوند خمر را به خاطرنام آن حرام نکرده بلکه آن را به علت آثار و نتایجی که دارد حرام نموده است، در نتیجه هر چیزی که دارای آثار خمرباشد حکم خمر را دارد و حرام است. امروزه از طریق علم و تجربه ثابت شده که آثار سوء و ویرانگر مواد مخدر بر فرد و جامعه بسیار شدیدتر و زیان‌بارتر از مشروبات الکلی است به همین سبب دارای یک حکم هستند. (شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، باب ۱۹)

۲/ ازامام صادق(ع) سؤال شده است که چرا خداوند خمر را حرام کرده است؟ حضرت فرمودند: خداوند خمر را به علت آثار سوء و فسادی که دارد حرام نموده است.

۳/ قال رسول الله (ص): حَرام عَلی اُمَتی کُلُ مُفتِروَمُخَدِر؛کل سُستی آورها ومُخدِّرها براُمّتِ من حرام است (کتاب الضاروالنافع) واین عبارت اطلاق دارد و شامل مسکرات جامد هم می‌شود.

اثرات مخرّب مواد مخدر در زندگی فردی واجتماعی: ۱- برای دین و ایمان و شرف و استقلال و سلامت روح و جسم و همه سئون جامعه زیان‌آور و مخرب است. ۲- فروپاشی کانون خانواده و در نتیجه طلاق وپیامدهایی چون: فرار پسران و دختران جوان از خانواده، عقب‌ ماندگی از همسالاندیگرشان درامورمادی ومعنوی،عدم تعادل اخلاقی و…

۳-بی‌کاری.

۴- تنبلی.

۵-شیوع بیماری‌های گوناگون.

۶- پشت پا زدن به شرف وغیرت انسانی.

۷- رها کردن دین و ایمان و اینکه فرد معتاد را از ذکر و یاد خداوند و بندگی و عبادت او باز می‌دارد.

۸- از کار افتادن چرخه تولید درجامعه.

۹-بی‌ تفاوتی نسبت به سرنوشت دیگران حتی اعضای خانواده.

۱۰- دُزدی.

۱۱- خودفروشی وپناه بردن به آغوش فحشاء.

۱۲- حراج اموال و دارایی‌های شخصی.

۱۳- مواد مخدر بر سلسله اعصاب مرکزی اثرگذاشته و حالت غیرطبیعی و احساس‌ های کاذب و بی‌ادراکی برای انسان به وجود می‌آورند.

۱۴- مواد مخدر، فرد معتاد را از درون تهی و پوچ وسرگردان و بی‌هدف می ‌کند.

۱۵- خودکشی و…

آسیب های مواد مخدّر درنگاه عقل: مواد مخدّر بدون تردید جسم و جان را تخدیر و تخریب می‌کند، اراده وغیرت را تضعیف می نماید وآدمی را به مرگ زودرس گرفتارمی سازد. همه ما آشکارا مشاهده کرده ایم که جوانان سالم وبا نشاط پس از اعتیاد به مواد مخدّرقیافه آنها تحلیل رفته واندامی پژمرده، صورتی تیره و رنگ پریده و هیکلی لاغر نصیبشان شده است. اگرسوداگران نابودی وقاچاق چیان سلامتی اندکی با وجدانشان درگیر می شدند حاضر نبودند به قیمت انباشتن ثروت دنیا، فرزندان معصوم جامعه را به این وضعیت فلاکت بار بیندازند وخود هم دیریا زود به تیرغیب از پای درآیند و یا زندانی شده و اعدام شوند. آری، هرعملی را عکس العملی و هر کنشی را واکنشی است.

از
مکافات عمل غافل مشو گندم از گندم بروید جو زجوبه راستی که اینان از انسانیت خارج شده وازحیوان هم بدترشده اند:«أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ ».(أعراف/۱۷۹) قرآن می فرماید: «مَنْ قَتَلَ نَفْسَا بِغَیرِ نَفْسٍ أو فَسادٍ فِی الأَرضِ فَکانَّما قَتَلَ النَّاسَ جمیعاً وَمَنْ أَحْیاها فَکأَنَّما اَحیا النَّاسَ جمیعاً (مائده /۳۲)؛ کسی که نفس محترمی را نه به قصاصقتل کسی یا ارتکاب فسادی در زمین، بکشد، مثل این است که تمام مردم را کشته است و هرآن کس که انسانی را زنده سازد به مثابه این است که همه مردم را زنده نموده باشد». بدبخت تر از آنها جوانان ساده لوحی هستند که با خریدن و مصرف مواد مخدّر، بازار قاچاقچیان را رونق وگرمی می بخشند. آیا همین وضعیت ناهنجار معتادان برای حرمت اعتیاد، کافی نیست و از نظر عاقلان و عالمان، نیاز به دلیل دیگر دارد؟

زیانهای مواد مخدّر از نظر علم: با این که اثرات ویران گر و مخرّب مواد مخدّر بر عقل و جسم معتادان، روشن است، با وجود آن، شایسته است به فلسفه حرمت آن از نگاه علم نیز اشاره کنیم. امروز دنیای علم اثرات خرد کننده مواد مخدّر را بر مغز و اعصاب کشف کرده است.

متخصصان براین باورند که مهم ترین نقطه اثر گذار مواد مخدّر در «مغز» است. مهم ترین این اثرات، کاهش احساس درد به صورت موقّت، فعالیت مرکز تنفس، یبوست مزاج وتمایل شدید به تکرارمصرف مواد است.از میان همه مواد مرگ آفرین، هروئین، راحت تر درچربی مغز و بدن حل شده و برخلاف مرفین و مشتقّات آن، در کوتاه ترین زمان ممکن روی مغز اثر می گذارد. به همین دلیل آثار خوشی آور و ضد درد سریع تری دارد. کدئین نیز که از مشتقّات تریاک است، به آسانی در سیستم گوارش جذب شده و در بدن تبدیل به مرفین می‌شود.

یکی از آثار مصرف مواد مخدّر درمعتادان، کاهش جریان خون در بعضی از نواحی مغزاست. اعتیاد، بیداری را کم و خواب را زیاد می‌کند و انسان را از کارهای روز مره محروم می سازد. از سوی دیگر با ورود مواد مخدّر سلول های مغز فرد معتاد، راکد شده و از ترشح آندروفین جلوگیری می‌کنند. در نتیجه، درد و ناخوشی و اضطراب روحی و بی قراری زیادترمی شود و قدرت دفاعی سلول های بدن در برابر مهاجمان کاهش می یابد.

با کاهش آندروفین ها ازمغزوبدن معتاد، خاصیت دشمن شکنی مونوسیت ها که ازسلولهای دفاعی بدن می باشند کم می‌شود. از همین روست که شخص معتاد نسبت به افراد سالم زودتر دچار عفونت و بیماری می‌شود.

مواد مخدّر از دیدگاه فقیهان: فقها و مراجع عظام به دلیل زیان های جسمی، عقلی، اجتماعی و خانوادگی فراوان مواد مخدّر، آن را تحریم کرده و فتاوای روشن گرانه ای درباره آن صادر نموده اند. در این جا برخی از آنها را یادآور می شویم: ۱- حضرت آیة الله فاضل لنکرانی(ره) «اگر مسأله اعتیاد را ازبُعد انسانیت بررسی کنیم انسان عاقل نمی تواند با مواد مخدّرهیچ گونه ارتباطی داشته باشد، برای این که مستلزم خروج از انسانیت است. چیزی که آدم را از بُعد انسانیت محروم می‌کند نمی تواند درشرع اسلام مجوّزی داشته باشد.

از این رو خیلی روشن است که اعتیاد به تریاک و هروئین، شرعاً جایز نباشد» و جزء محرّمات بزرگ به حساب آید.

۲- حضرت آیة الله بهجت «اعتیاد به مواد مخدّر، حرام است، ضررخیز و مرض آوراست. مصرف هروئین و نظایرآن نیزحرام است و اعتیاد به تریاک هم جایز نمی باشد و احتراز [و دوری از آنها ] لازم است و غیر از آنها مثل سیگار، بستگی به مراتب ضرر آن دارد؛ یعنی اگر ضرر و زیان قابل توجه داشته باشد حرام خواهد بود، که امروزخطر سیگاربرهمگان روشن است و۵۰% شکستها مربوط به کشیدن سیگار است.

دلایل حرمت مواد مخدّر: پدیده اعتیاد یکی از معضلات بزرگ امروزجامعه بشری به شمار می رود. این بلای خانمان سوز و کابوس مرگ و بدبختی، تمام جوامع اسلامی را در برگرفته و نسل جوان ایران را نیز تهدید به فنا و نابودی می‌کند. مطابق آماراعلام شده در رسانه های گروهی، سالانه ۱۲ میلیارد دلاراز طریق اعتیاد به اقتصاد ایران ضربه وارد می‌شود.

آگاهین جامعه تردیدی ندارند که حل این مشکل اجتماعی به مبارزه مستمر وهمه جانبه نظامی، سیاسی و فرهنگی نیازمند است. از همه مهم تر، فعالیت فرهنگی، در ابعاد مختلف اعتقادی، فکری، هنری و تبلیغی لازم دارد.

تقابل فرهنگی با معضل مواد مخدّر، توجه به ویژگی های فرهنگی هرجامعه بالاخص دربُعد عقاید دینی است. جوامع اسلامی به یمن مذهبی بودن، ازعوارض بیماری های انگلی و«کرم کدو» و«میکروب تریشین» که مولود مصرف گوشت خوک است، به دورند. همچنین در پرتوحرمت عملیات استمنا واستشها وشراب خواری، ازخطرات آن نیزمحفوظ مانده اند؛ برخلاف جوامع غربی که غالباً گرفتاراین نوع بیماریها می باشند.

اگر مبلّغان دینی و مُنادیان مذهبی به منظورادای یک وظیفه شرعی درایام تبلیغی با سوز و گدازخطرات مواد مخدّر را برای مردم به‌ویژه جوانان بیان نمایند و پی آمدهای مادی و معنوی آن را گوشزد نمایند، بی شک می توانند جلو گسترش آن را بگیرند و بسیاری از جوانان را از شر آن حفظ نمایند.

پس از این مقدمه کوتاه، اکنون به دلایل حرمت مواد مخدّر می پردازیم:

۱- فساد اجتماعی: مذمت وحرمتِ «فساد»و«سکر و مستی» که درقرآن و کلمات پیامبر(ص) ومعصومان(ع) آمده، ازجمله دلایلِ حرمت مواد مخدّراست؛ چنان که برخی از مراجع، فساد اجتماعی مواد مخدّر را دلیل حرمت مضاعف آن گرفته اند و قاچاقچیان را ازمصادیق بارز مفسدان فی الارض و نابود کنندگان حرث ونسل شمرده اند که اعدام آنها ضرورت دارد، چرا که اخلاق افراد جامعه را به فساد می کشانند ومعتادان هم مجری نقشه های آنها می باشند ودرانتشار فساد اجتماعی و بدبختی خانواده، نقش اساسی دارند. آیا پول های گزاف در راه خرید مواد مخدّر، اسراف و تبذیر نیست و از گناهان کبیره شمرده نمی شود؟ آیا مبذرین، به تعبیر قرآن از «یاران و برادران شیطان» نمی باشند؟ همانگونه که اصلاح جامعه واجب است افساد جامعه نیز از محرّماتی است که عقوبت دنیوی و اخروی دارد. آیه « وَإِذا تَوَلّىٰ سَعىٰ فِی الأَرضِ لِیُفسِدَ فیها وَیُهلِکَ الحَرثَ وَ النَّسلَ وَ اللَّهُ لایُحِبُّ الفَسادَ» به مفسدان در زمین اشاره می‌کند. یکی از مصادیق بارز این آیه، فروشندگان مواد مخدّر و کسانی می باشند که مجری نقشه های آنان هستند. بقره /۲۰۵

۲- حُرمتِ إسراف و تبذیر در عُمر و مال: قرآن در سوره اسراء می فرماید: «ای رسول ما، حق ارحام و مسکینان و درماندگان آنان را عطا کن، ولی هرگز اسراف و تبذیر روا مدار و بدان که تحقیقاً مُبذران و مُسرِفان که مال و عمر گران بهای خود را صرف خیالات واهی می‌کنند، برادران شیطان هستند و همین شیطان بود که به پروردگارش کفران روا داشت» (اسراء / ۲۷ – ۲۶) و از درگاه حق محروم گردید؛ آیا خرید مواد مخدّر، یک نوع اسراف و تبذیر وعمل شیطانی وکفران نعمتِ مال و جسم وجان انسان محسوب نمی شود؟ تبذیر به معنای پراکنده کردن مال واسراف درمخارجی
است که نه تنها ضرورت ندارد بلکه باعث هلاکت آدمی است. بنابراین مُبذِر کسی است که اموال را می پاشد و ضایع می‌کند و به فساد کمک می نماید. بی گمان عمل چنین افرادی، از حرمت معمولی به مراتب، بالاتر خواهد بود.

۳- إضرار به نفس: یکی از موضوعاتی که حرمت مواد مخدّر را به وضوح ثابت می‌کند، «إضرارِبه نَفس» است. اما پیش از بیان آن، نخست باید حکم اضراربه نفس را ازمنابع کتاب وسنت به شیوه ادله فقهی مشخص نماییم وسپس تحقیق کنیم که آیا به کار گرفتن مواد مخدّر ازمصادیق اضرار به نفس به شمار می آید یا خیر؟ بعضی ازآیاتی که دراثبات حرمت اضرار به نفس به آنها تمسّک شده،

عبارت اند از: یکم – « لاتُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَی التَّهْلُکَةِ ». (بقره/۱۹۵) گروهی ازفقیهان شیعه وسنّی برای حرمت اضرار به نفس، به آیه فوق استدلال کرده اند؛ به این بیان که «تهلکه» را به معنای هلاکت وخود را به خطر و یا نابودی انداختن دانسته اند. البته هلاکت و نابودی شکل های مختلفی دارد: گاهی هلاکت به مفهوم بدبختی و فلاکت است؛ مثل این که کسی تمام اموالش را به قمارب زند وفقیر وبدبخت شود وگاهی به هلاکت انداختن با اعمال ناشایست وخطرناک است؛ مثل دزدی وآدم کشی و تجاوز به نوامیس دیگران، اعتیاد به مواد مخدّر و… طبیعتاً چنین فردی خود را به مهلکه و زندان می افکند. ولی اگرمقصود عذاب اخروی باشد، دراین صورت، نهی درآیه، نهی ارشادی خواهد بود نه مولوی. مطابق آیه فوق هرگونه فعلی که از ناحیه مکلّف باعث از بین رفتن قوای جسمی و روحی او گردد و یا هرنوع عملی که از نظر عرف عقلا زمینه نابودی فکری و جسمی فرد را فراهم سازد، بی شک مشمول نهی و تحریم قرار خواهد گرفت.

به عبارت بهتر، مضمون آیه، مطلق هلاکت را می رساند و به مقتضای اصالت تطابق بین ظهور و مراد جدی، بدون تردید مراد جدی مولا، مطلق هلاکت است، خواه چنین امری جنبه افراطی داشته باشد ویا تفریطی؛ مثلاً بخل و امساک از انفاق در زمان جنگ، سبب ازمیان رفتن نیروها و تضعیف سپاه خودی و تسلط دشمن بر کشور می‌شود. ازاین رو انفاق نکردن درچنین شرایطی که القای نفس درهلاکت وشکست است، بی تردید حرمتی واضح و شدید دارد.

قرآن می فرماید:« وَلاَتَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِکَ وَلاَ تَبْسُطْهَا کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَّحْسُورًا ».(اسری/۲۹) درانفاق مال زیاده روی نکن که پس از آن خود را ملامت کرده وحسرت بخوری وهرگز دستت را درانفاق به خلق به گردنت محکم نساز بلکه به اندازه ای انفاق کن که خود گرفتار نشوی. علامه طباطبائی ذیل این آیه می فرماید: اختلاف روایات درمعنای آیه، مطلق بودن مفاد تهلکه را می رساند وشامل هرنوع افراط وتفریط درهرگونه انفاق می‌گردد،بلکه غیرمورد انفاق را هم شامل می‌شود.(تفسیرالمیزان (عربی)، ج ۲،ص ۷۴) شهید اول در«ذکری» وشیخ انصاری وصاحب حدائق و صاحب جواهرنیزمطلق بودن مضمون آیه را تأیید کرده اند. ابواسحاق شافعی وعبدالرحمن بن ابی عمرحنبلی و ابن قدامه، ازعلمای اهل سنّت نیز همین معنا را از آیه فهمیده اند. به هر روی از آیه به خوبی استفاده می‌شود که استعمال مواد مخدّر و صرف مال و اموال در این راه، از مصادیق
روشن القای درتهلکه است وحرمتی مضاعف دارد. وانگهی، گذشته ازاضراربه نفس و تبذیرمال، باعث اذیت و آزار بستگان نیز می‌شود. بی تردید، اذیت نمودن پدر و مادر به این شکل، از محرّمات بزرگ الهی و عاق والدین محسوب می‌شود.

نظر فقهاء درخصوص حرام بودن مصرف مواد مخدر: علاوه برموارد قید شده درتوضیح المسائل فقهاء که برای تمام عموم مردم آزاد و در دسترس است ازحضرات آیات عظام استفتائاتی خاص درخصوص مصرف مواد مخدرشده وفتاوای آنان دال بر حرام بودن خرید، فروش واعتیاد به مواد مخدراست. به‌عنوان نمونه به استفتاء برخی ازآیات عظام که طی سئوال ذیل مطرح گردیده وحضرات آیات اینگونه پاسخ داده اند: سؤال:استعمال مواد مخدر از قبیل بنگ، حشیش، تریاک، هروئین، مرفین، ماری جوانا و… به صورتهای گوناگون (خوردن، آشامیدن، دود کردن، تزریق، شیاف) چه حکمی دارد؟

حضرت امام خمینی (ره): هروئین حرام است وارتزاق به آن جایزنیست واعتیاد به تریاک جایز نیست ومعتاد درصورت عدم لزوم ضرر(یعنى اگر ضرر نداشته باشد) باید آن را ترک کند وخرید وفروش یا کشت منوط است به مقررات دولت اسلامى وتخلف جایزنیست، (استفتاآت، ج ۲، ص ۳۵ الى ۳۷ ) توصیه ایشان درخصوص مواد مخدر: این هم (مواد مخدر) یک توطئه است که قدرتهای بزرگ به این وسیله به ما ضربه می زنند. »

حضرت امام خامنه‌ای (مد ظله العالی): استعمال مواد مخدر واستفاده ازآنها مطلقا حرام است، به خاطرضررهاى فردى واجتماعى که بر آنها مترتب است و به همین جهت خرید و فروش و حمل و نقل و نگهدارى آنها هم حرام است، مگر در مورد معالجه مرض آن هم به تشخیص پزشک حاذق و مورد اعتماد که دراین مورد استعمال آن به مقدار ضرورت اشکال ندارد،( اجوبة‏الاستفتاآت، ج ۲، س ۳۲۴ و ۳۲۵ ) توصیه ایشان درخصوص مواد مخدر:«غرق کردن نسل جوان درفسادهای گوناگون واعتیاد به مواد مخدر و سکرآور یک سیاست پیاده شده استعمار و استکبار است. »

حضرت آیت ‏اللّه‏ مکارم شیرازى: استفاده ازمواد مخدربراى هیچ کس جایز نیست؛ مگراین که اگرکسى بخواهد آن را ترک کند جانش به خطر بیفتد. همچنین معامله(یعنى خرید وفروش) این مواد باطل است، (استفتاآت، ص ۱۵۵) توصیه ایشان درخصوص مواد مخدر: «به عقیده بنده مهم ترین راه مبارزه با مواد مخدر مبارزه فرهنگی است؛ یعنی اگرابعاد وآثارش را ازطریق مختلف نشان بدهند و جامعه آگاهی پیدا کند بسیاری ازمواد مخدر فاصله می گیرند. اگرازطرق مختلف آموزش داده شود وسطح فرهنگ مخصوصا نسل جوان بالا برود درباره مواد مخدر و بدانند بلائی است که وقتی انسان گرفتارش بشود نجات ازآن بسیارمشکل است،من معتقدم که تا حد بسیار زیادی ما جلو این کار را می توانیم بگیریم و موفق خواهیم شد».

حضرت آیة الله العظمی بهجت: مصرف هروئین و نظیر آن حرام است و آنچه در ارتباط با آن است حکم خود را دارد و خرید و فروش آن هم جایز نیست و اعتیاد به تریاک جایز نیست و مقدمات آن هم جایز نیست و احتراز لازم است. توصیه ایشان در خصوص مواد مخدر: «شکی نیست که مصرف مواد مخدرحرام است، ضررمرض آوراست، نمی شود بگوئیم که حرام نیست، تریاک کشی هم همینطوراست… چه ضرری! که هم درمال وهم در بدن و درهمه چیز است. این را همه می دانند که اضرار حرام است، شما می توانید ازهمه علماء که واسط بین ما واعلاء علیین هستند سؤال کنید. این اشتباه محض است که بعضی فکرمی کننداینها (مصرف مواد مخدر) لذایذ است».

حضرت آیة الله العظمی فاضل لنکرانى: استعمال مواد مخدر و خرید و فروش آنها حرام است واستعمال دخانیات نیزاگر زمینه اعتیاد را ایجاد کند حرام است و معتاد درصورت عدم ضرر باید آن را ترک کند و خرید و فروش یا کشت منوط است به مقررات دولت اسلامى و تخلف جایزنیست، (جامع‏المسائل، ص ۲۴۹ – ۲۵۰) توصیه ایشان درخصوص مواد مخدر: «من اتفاقا شخصا خودم نسبت به این مسئله مواد مخدریک حساسیتی دارم، برای اینکه ملاحظه می‌کنم افرادی که گرفتار این مسأله هستند، حالا برطبق آنچه من تشخیص دادم، اینها یا به طور کلی از انسانیت منحرف شدند و دیگر نمی شود کلمه انسان را برایشان اطلاق کرد و یا حداقل تا حدی از انسانیت منحرف شده اند. انسان نمی تواند با مواد مخدر ارتباط داشته باشد، برای اینکه این مستلزم خروج ازانسانیت است یا به نحومطلق یا فی الجمله وعملا هم ما این معنا را می بینیم. باید سازمان تبلیغات ما یکی ازمسائلی را که به مبلغین تأکید می‌کند مسأله مواد مخدر و مبارزه با آن باشد، اینها صحبت کنند درمجالسی که متناسب است و ضررهای دنیوی و اخروی استفاده از مواد مخدر را بیان کنند، اکتفا نکنید به مسأله رادیو و تلویزیون… . »

حضرت آیة الله العظمی اراکی: استعمال به نحو مذکور اضرار به نفس است و حرام است.

حضرت آیة الله العظمی تبریزی: اعتیاد به مواد مخدر مزبوره که نوعا آفت اجتماعی دارند جایز نیست.

حضرت آیة الله العظمی وحید خراسانی: باید با این جوان (معتاد) مثل پدری با فرزند مریض معامله کنیم، به لطف، به عنایت، به نصیحت، ممکن نیست عوض نشود و از آن چیزها (مواد مخدر) منعش کنیم و نگذاریم به او برسد، وسایل علاجش را فراهم کنیم. اگرچنانچه این راهها طی شود، سال دیگرتعداد معتادان کمترمی شود، منتهی همه باید دست به دست هم بدهیم، این یک کاری است که تنها از دست یک گروه بر نمی آید. مثل آتشی است که به یک شهر افتاده، آن وقت یک عده برای خاموش کردن آتش کافی نیستند، همه باید کمک کنند
جمع ‏بندى: مسأله وجوب جلوگیرى از ضرر در فقه شیعه و اهل سنت به حدى اهمیت دارد که فقها در مواردى مثل روزه با احتمال ضرر وجوب آن را منتفى دانسته وحتى به حرمت آن فتوا داده ‏اند. ازاین رو درمورد مواد مخدر درجایى که ضررآن قطعى است به یقین استعمال آن حرام خواهد بود.
درمورد حکم وضعى خرید وفروش هم حضرت امام درجواب استفتایى مرقوم فرمودند: «تخلف ازمنع دولت نباید بشود ولى حکم وضعى ندارد» و در مورد مجازات قاچاقچیان و در نظر گرفتن حکم اعدام، آن را منوط به صدق افساد فى الارض دانسته و فرموده‏ اند: «فساد درصورتى است که مواد مخدرپخش شود به طورى که موجب ابتلاى بسیارى شود یا به قصد این عمل یا با علم این اثر». این در حالى است که فقهاى اهل سنت نه تنها به تحریم مطلق مواد مخدر ملتزم شده بلکه آن را به استعمال دخانیات هم سرایت داده‏اند وبه دلیل الحاق این مواد به مسأله خمر، خرید وفروش آنها را هم باطل دانسته وتصریح کرده‏اند که صدقه و زکات وحج با این اموال، مردود است.

حجت‌الاسلام علی شاکری

مسئول نمایندگی فرهنگی تبلیغی شهرستان فراهان