به گزارش راسخون به نقل از ایرنا، صلوات در فرهنگ اسلام و شیعه فقط یک ذکر یا شعار نیست بلکه دعا و رحمتی است که در تار و پود اعتقاد و زندگی مومنان نفوذ کرده و به هم آمیخته است.

از زمانی که کودک بودیم به یاد داریم که اگر میان دو نفر اختلاف و بگو و مگویی رخ می داد؛ بزرگترها فقط به یک جمله بسنده می کردند و می گفتند «صلوات ختم کن» و طرفین دعوا به احترام نام پیامبر(ص) به غائله خاتمه می دادند؛ یعنی گاهی ذکر صلوات به اندازه یک دادگاه و حکم یک قاضی تاثیر دارد.

مداحان و ذاکران اهل بیت(ع) از کسانی هستند که سنت صلوات گرفتن را به خوبی در جامعه اجرا می کنند و کافی است به اشعار و رباعی های آنها در هنگام شروع مراسم ها و هیات ها توجه کنیم تا به میزان تاثیر این فرهنگ در میان مردم پی ببریم.

هنوز فراموش نکرده ایم که بزرگترها و اهل دل در هر فرصتی از مردم صلوات می گرفتند و این فرهنگ تاکنون باقی مانده است و هرچند در نسل امروزی کمی رنگ باخته است ولی اعتقاد بر آن همچنان پابرجاست.

صلوات فرستادن در داخل اتوبوس های شرکت واحد، مراسم های عمومی، چاووشی ها، عزاداری ها، تشییع مومنان و حتی مراسم عروسی و شادی، فرهنگی است که در جای جای کشورمان مرسوم است و در قالب های مختلف بیان می شود.

«دهانت را خوشبو کن و بر محمد و آل محمد صلوات بفرست»، «سرازیری قبر، علی به فریادت برسد؛ صلوات ختم کن»، «خدا پدر و مادر صلوات فرست رو بیامرزه» و «خواهی نشود لال به هنگام ممات، هر زبانی که فرستد به محمد(ص) صلوات» از مواردی است که بهانه ای می شود تا یادی از پیامبر رحمت و خوبی ها کنیم و بر او و خاندانش درود فرستیم.

از این دست بهانه ها بسیار است. مثلا در مسجدی که هنگام مراسم جای نشستن نیست؛ مجری یا سخنران از مردم تقاضا می کند تا با ذکر یک صلوات جلوتر آمده و برای دیگران جا باز کنند؛ سخنران در هنگام سخنرانی برای نوشیدن جرعه ای آب یا پیدا کردن مطلبی از کتاب و یا حتی یادآوری مطلب فراموش شده از مردم تقاضا می کند تا در این فاصله صلوات بفرستند و برخی نیز بدون هیچ بهانه ای و فقط برای روحانی تر شدن مراسم و به قول اهل ادب «تیمن و تبرک» نام مبارک حضرت محمد(ص) را بهانه می کنند تا از مردم صلوات بگیرند.

مردم گاهی برای تشویق دیگران صلوات می فرستند و گاهی برای جلوگیری از اختلاف نام پیامبر را بر زبان جاری می کنند ولی بعضی نیز معتقدند «در شروع هر کاری صلواتی بفرست؛ در وقت نماز و هر کاری، وقت و بی وقت صلواتی بفرست»

چای صلواتی، واکس صلواتی، سلمانی صلواتی، نانوایی صلواتی و بسیاری از خدمات دیگر که در سنگرهای هشت سال دفاع مقدس و پشت جبهه ایجاد شد؛ فرهنگ صلوات را در میان مردم نهاینه تر کرد و هنوز هم می بینیم که برخی افراد نان صلواتی و شربت صلواتی نذر می کنند تا هم به نذر خود عمل کنند و هم از مردم صلوات بگیرند.

یکی از سنت های خوبی که در سال های اخیر ایجاد شد؛ فرهنگ صلوات در صدا و سیماست که ابتدای برنامه های خبری خود را با عبارت «با سلام و صلوات بر محمد و آل محمد» زینت بخشیده و فصلی جدید را وارد فرهنگ این مرز و بوم کرده تا جایی که بسیاری از سازمان ها و ادارات در سربرگ نامه های خود، نام پیامبر اعظم(ص) را بهانه ای برای ذکر صلوات مخاطبان قرار می دهند.

برخی از وبلاگ نویسان نیز در این زمینه بسیار خوش سلیقه بوده و هنگامی که دیگران وارد این وبلاگ ها و درگاه ها می شوند با عبارتی روبرو می شوند که زیرلب بر محمد و آل محمد(ص) صلوات می فرستند.

بعضی از افراد خوش سلیقه نیز علاوه بر معطر کردن فضای مجازی به ذکر صلوات، آهنگ پیشواز همراه خود را ذکر صلوات قرار می دهند تا مخاطب از همین چند لحظه هم استفاده کرده و بر پیامبر رحمت درود و صلوات فرستد.

اینک ماه شعبان و ماه صلوات فرا می رسد و دیگر نیازی به بهانه و فرصت نیست؛ چرا که امام سجاد(ع) در چنین ماهی یاران خود را جمع می‏نمود و می‏فرمود: می‏دانید این چه ماهی است؟ این ماه شعبان است و حضرت رسول صلی الله علیه و آله می‏فرمود که شعبان ماه من است. پس در این ماه برای محبت پیغمبر خود و برای تقرب به سوی پروردگار خود روزه بگیرید.

* فرهنگ صلوات در منابع دینی

هرچند بررسی کردن فرهنگ صلوات در منابع دینی از حوصله این مطلب خارج است ولی با بیان چند روایت به ارزش این فضیلت اشاره می کنیم.

ما مسلمانان پس از خواندن هر نماز به ویژه در نمازهای جماعت در مساجد و مکان های عمومی با شنیدن آیه «ان الله وملائکته یصلون علی النبی، یا ایها الذین امنوا صلوا علیه وسلموا تسلیما» (خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می‏فرستند؛ ای کسانی که ایمان آورده‏اید بر او درود فرستید و سلام گویید و کاملا تسلیم فرمان اوباشید. سوره احزاب، آیه ۵۶) بر رسول اکرم(ص) و خاندان او درود می فرستیم.

از امام کاظم (ع) درباره معنای درود خدا و فرشتگان و مومنان در این آیه سوال شد و آن حضرت فرمود: درود فرستادن خدا، نوعی رحمت از جانب اوست و درود فرشتگان ستایشی از آنها نسبت به رسول خداست و درود مومنان، دعایی از آنها برای پیامبر است.

امام رضا(ع) نیز درباره کلمه «نماز» در آیه «و ذکر اسم ربه فصلی» (و آن که نام پروردگارش را یاد کرد سپس نماز خواند. سوره اعلی آیه ۱۵) فرمود: وقتی به یاد پروردگارش آید، صلوات بر محمد و آلش فرستد.

در آموزه های دینی تاکید شده که در مکان ها و زمان های مختلف بر پیامبر اکرم(ص) درود فرستید. مثلا رسول خدا (ص) فرمود: وقتی چیزی را فراموش کردید؛ بر من صلوات بفرستید که موجب به یاد آمدن آن چیز خواهد شد؛ ان شاءالله تعالی.

هنگامی که به دست امام صادق(ع) گلی را دادند؛ آن حضرت گل را بوییدند و سپس فرمود «هرگاه گلی را بوییدید؛ صلوات بفرستید» و رسول خدا (ص) نیز فرمود: کسی که گل سرخ (گل محمدی) ببوید و بر من و آل من صلوات نفرستد؛ بر من جفا کرده است.

امام باقر(ع) به صلوات در رکوع و سجده های نماز توصیه کردند و امام صادق(ع) بر فرستادن صلوات بین نماز ظهر و عصر تاکید کردند؛ چون پاداش چنین صلواتی با ۷۰ رکعت نماز برابر خواهد بود.

زمان نیاز و حاجت یکی از بهترین زمان هایی است که به صلوات سفارش شده و امام صادق(ع) فرمود: هر کس حاجتی دارد؛ باید با صلوات بر محمد و آلش آن را آغاز کند و سپس حاجت خود را بخواهد و باز هم در پایان، صلوات بر محمد و آلش بفرستد؛ زیرا خداوند عزوجل از آن کریم تر است که دو طرف را بپذیرد و میانه را وانهد.

رسول خدا (ص) در معرفی بخیل فرمود «بخیل واقعی کسی است که نام من در نزد او برده شود و بر من درود نفرستد.» و درباره کیفیت صلوات نیز فرمود: صدای خود را هنگام فرستادن صلوات بر من بلند کنید؛ زیرا که نفاق را از دل ها خواهد برد.

صلوات در شب و روز جمعه برتر از سایر زمان هاست؛ به گونه ای که منزلت مومنان را در نزد پیامبر(ص) نزدیکتر می کند.

رسول اکرم(ص) فرمود: در هر روز جمعه بسیار بر من صلوات و درود فرستید؛ زیرا صلوات امتم در هر جمعه بر من عرضه می شود و هر که بر من بیشتر درود فرستد؛ منزلت و مقام او به من نزدیک تر است.

از پیامبراعظم(ص) روایت شده که آن حضرت فرمود «هنگامی که گوش کسی به صدا در آید؛ بر من صلوات بفرستد و بگوید یاد خدا از یاد من بهتر است»؛ یعنی به صدا در آمدن گوش ‍دلیل بر آن است که کسی ذکری از صاحب گوش به میان آورده است.

علاوه بر موارد فوق سفارش شده که هنگام وزیدن باد و عطسه کردن، صلوات را فراموش نکنید و در بعضی از مکان ها مانند مسجد به صلوات فرستادن توصیه شده است. امیرمومنان(ع) فرمود: هر گاه از مسجدی عبور کردید؛ بر پیغمبر صلوات بفرستید.

امام سجاد(ع) در دعای ۴۴ صحیفه سجادیه اینگونه صلوات بر رسول خدا(ص) می فرستد که «بار خدایا! بر محمد آل او درود فرست، در هر هنگام و هر زمان و بر هر حال، به شماره درودی که فرستاده ای، بر هر که درود فرستاده ای و چندان برابر همه آنها، به چندان برابری که جز تو آنها را نتواند شمرد.»

وی همچنین به سیره امام رضا(ع) در این زمینه اشاره کرده و می نویسد: امام رضا(ع) پس از سلام نماز صبح، در جایگاه نماز می نشست و به تسبیح و حمد و تکبیر و تهلیل خدا مشغول می شد و به پیامبر و آل او صلوات می فرستاد تا این که خورشید طلوع می کرد.

در اینجا به روایتی از احمد بن حنبل اشاره می کنیم که در مسند خود از عبدالرحمن بن عوف نقل کرده و می گوید: روزی رسول خدا(ص) از مدینه بیرون رفت و وارد نخلستان شد. آنگاه به سجده رفت ولی سجده آن جناب، آن قدر طول کشید که من ترسیدم مبادا آن حضرت، وفات کرده باشد. آمدم به آن حضرت نگریستم که سر مبارک را از سجده برداشت و فرمود تو را چه می شود؟

عبدالرحمن اضافه می کند: من صورت حال را به عرض رسانیدم و آن حضرت فرمود «جبرییل بر من نازل شد و گفت می خواهی تو را بشارت دهم؟ به درستی که حق تعالی فرمود هر که بر تو صلوات فرستد، من بر او صلوات می فرستم و هر که بر تو سلام گوید من بر او سلام می گویم.»

یکی دیگر از مواردی که به ذکر صلوات تاکید شده، در هنگام نماز است. مراجع تقلید نیز یکی از مستحبات رکوع و سجده را صلوات فرستادن پیش از ذکر رکوع یا بعد از آن دانستند و حتی اگر در میان نماز یکی از اسامی مبارک رسول اعظم(ص) را شنیدیم؛ مستحب است صلوات بفرستیم.

حضرت امام خمینی(ره) در مساله ۱۱۲۴فرمود: هر وقت انسان اسم مبارک حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم مانند محمد و احمد، یا لقب و کنیه آن جناب را مثل مصطفی و ابوالقاسم بگوید یا بشنود، اگر چه در نماز باشد، مستحب است صلوات بفرستد.

اگرچه در سال های اخیر نوشتن ذکر صلوات به صورت اختصاری مرسوم شده و مطبوعات و رسانه ها به همان اختصار اکتفا می کنند ولی امام خمینی در مساله ۱۱۲۵رساله تاکید کردند: موقع نوشتن اسم مبارک حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم مستحب است صلوات را هم بنویسد و نیز بهتر است هر وقت آن حضرت را یاد می‏کند صلوات بفرستد.

امام خمینی (ره) در کتاب اسرار الصلوه با بیان روایتی درباره فضیلت صلوات بر پیامبر می نویسد: کسی که بر پیامبر درود می‏فرستد و سلام می‏گوید؛ باید مراقب باشد که عملش با این صلوات و سلام در تضاد نباشد زیرا که روح صلوات، تحیت و اکرام است و روح سلام و صلوات مخالف با اذیت و آزار است.

آنگاه امام(ره) می نویسد: پس هر گاه که بر پیامبر و آل او درود فرستادی و با زبان بر پیامبر سلام گفتی، پس مواظب باش که با عملت او را آزار ندهی که در این صورت قولت با عملت مخالف خواهد بود؛ زیرا اخبار بسیاری در مورد عرضه اعمال تو بر رسول خدا و ائمه علیهم السّلام وارد شده است.

حضرت امام (ره) از مخالف بودن قول و عمل به عنوان نفاق یاد کرده و می نویسد: پس تو چگونه می‏بینی آنها را اگر که اعمال قبیح و معصیت از تو ببینند، و اگر که در میان اعمالت ظلم و ستم بر شیعیان و عترت آنها مشاهده کنند، آیا این گونه اعمال موجب آزار و اذیت آنها نمی‏شود؟ و آیا چنین رفتاری در تضاد و مخالف با صلوات و سلام بر آنها نیست؟ از طرف دیگر اگر زبانت مخالف با عمل و قلبت باشد، این چیزی جز نفاق نیست که باید از آن بخدا پناه برد.

اینک که بهار صلوات آغاز می شود و دل های مومنان برای ورود به ماه مبارک رمضان آماده می شود؛ جان های خود را با ذکر صلوات نورانی کرده و با قول و عمل بر پیامبر رحمت(ص) و خاندانش درود فرستیم و مراقب اعمال و رفتار خود باشیم تا با شفاعت رسول اکرم(ص) وارد بر ماه میهمانی خدا شده و فضیلت شب قدر را درک کنیم.(اللهم صل علی محمد و آل محمد)

مطالب مرتبط :

صلوات شاه کلید ورود به بهشت است خواص صلوات صلوات فرستادن صلوات نامه قدیم مردم ایران درخواست از خدا برای صلوات بر پیامبر خدا(ص) سرچشمه صلوات از كجاست؟ صلوات وفضیلت و ثواب آن نقش صلوات فایده صلوات پیامبر ص